деңгене

I

зат. этногр. 1. Бірнеше адам бірігіп, бір малды сойып, етін бөлісіп жеу дәстүрі. Құда қаласа ендігі бұзауын қабыққа байлап, күзге салым д е ң г е н е қыламыз да, пұлына уақ мал аламыз (Д. Исабеков, Тіршілік, 15). Міне, дәл осындай шақта бірнеше жігіт бірлесіп, семіз қой сатып алып, сояды да, д е ң г е н е жасайтын салт болады (ҚазССР ҒА Хабарлары, 1971, 1, 43). 2. Бір не екі жігіт келіп, бәске деңгене жегіміз келеді десе, үй иесі ең семіз малын сойып, түгел асып, сорпасын қосып, алдарына қояды. Егер түгел жеп-ішіп кетсе – жеңгені, төлеусіз кетеді; тауыса алмаса – жеңілгені: бір малдың орнына дәл сондай екі мал төлейді. Ауылдың Зеріккен жігіттері ауқатты бір үйге барып: «д е ң г е н е жегелі келдік» дейді (А. Нүсіпоқасұлы, Ағаш бесік., 3, 142).

II

сын. Жұнттай болып семірген, семіз (қой). – Ертеңгі палауға д е ң г е н е тоқтыны бауыздап, сойып, мүшелеп бұзып қойыңдар, - дейді (Д. Досжанов, Жолбарыс, 423).